To κίνητρο είναι η σπίθα, η δύναμη που μας ωθεί να ασχοληθούμε με μια δραστηριότητα από την αρχή της έως την ολοκλήρωσή της και βρίσκει εφαρμογή σε όλους τους τομείς της καθημερινής μας ζωής, φυσικά και στην εκπαίδευση.
Η επιθυμία για μάθηση, η θέληση για ανακάλυψη και εξερεύνηση καθετί καινούριου χαρακτηρίζει ανέκαθεν τον άνθρωπο. Μάλιστα ο ενθουσιασμός και η περιέργεια για μάθηση είναι ιδιαίτερα έκδηλη στα παιδιά, ήδη από πολύ μικρή ηλικία. Και μιλώντας για μάθηση εννοούμε τόσο την μάθηση που λαμβάνει χώρα στην καθημερινή ζωή του παιδιού και αφορά πρακτικές, κοινωνικές, επικοινωνιακές δεξιότητες, όσο και την ακαδημαϊκή ή σχολική μάθηση.
Η σχολική μάθηση πραγματοποιείται στο περιβάλλον του σχολείου και συνεχίζεται, ή κατά πολλούς αρχίζει, στο οικογενειακό περιβάλλον. Πράγματι, η άποψη πως οι βάσεις για μια αποτελεσματική μάθηση και μελέτη ξεκινάνε απ το σπίτι και πως οι γονείς παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στο σωστό ξεκίνημα και στη διατήρησή τους, υποστηρίζεται από πολλούς συγγραφείς και ερευνητές
Λαμβάνοντας λοιπόν ως δεδομένη τη σημασία της συμβολής των γονιών κατά τη μαθησιακή διαδικασία καθώς και τη μεγάλη δύναμη του κινήτρου, τι θα μπορούσαν να κάνουν οι γονείς ώστε να προλάβουν ή έστω να περιορίσουν τέτοια αρνητικά συναισθήματα και συμπεριφορές αντίδρασης των παιδιών σχετικά με το διάβασμα;
ΚΑΤ ΑΡΧΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟΙΗΣΟΥΝ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΔΕΙΞΕΙ Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΕΡΓΑΣΙΑ
Το παιδί δεν είναι ένα εξάρτημα στα χέρια μας.. μια μηχανή που μπορούμε να τη χειριστούμε όπως εμείς θέλουμε.. δε θα κάνει τίποτε που δε θα θελήσει πραγματικά το ίδιο.. και θα θελήσει μόνο τα πράγματα που το κάνουν ευτυχισμένο.. Μπορούμε λοιπόν να του δείξουμε ότι μπορεί με κάποιο τρόπο το σχολείο να του φέρει ευτυχία.. τότε θα διαμορφώσει θετική στάση προς αυτό..
Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιτύχει.. όχι για μια φορά αλλά για πάντα.. ακόμα και εμείς να μη θέλουμε πια είμαστε κοντά ή να μην ασχολιόμαστε μαζί του αυτό θα εξακολουθεί να προσπαθεί
Από την εμπειρία μου σα καθηγήτρια, κάθε φορά που μπαίνω σε μια σχολική τάξη με 30 περίπου μαθητές οι 10 απ αυτούς σηκώνουν συνεχώς το χέρι τους και ενδιαφέρονται πάρα πολύ και 20 περίπου είτε βαριούνται και αδιαφορούν παντελώς η προσπαθούν ν απασχολήσουν τον εαυτό τους κάνοντας ηχορύπανση..
Τι συμβαίνει λοιπόν και στην πορεία της σχολικής ζωής των μαθητών κάποιες φορές αυτός ο αρχικός ενθουσιασμός, η δίψα και η θέληση για μάθηση αρχίζουν να φθίνουν ή ακόμα και να εξαφανίζονται δίνοντας τη θέση τους σε συναισθήματα αποθάρρυνσης, απαξίωσης ακόμα και φόβου μπροστά στα μαθήματα; «Βαριέμαι το διάβασμα», «Γιατί να το μάθω αυτό; Σε τι θα μου χρησιμεύσει;» είναι μερικές απ τις φράσεις που ακούγονται από μαθητές όχι μόνο μεγαλύτερων, αλλά και μικρότερων τάξεων προβληματίζοντας τους γονείς.
Η πιο απλή εξήγηση που έδιναν μέχρι τώρα όλοι αυτοί που ασχολούνται με τα παιδιά , οι βασικοί άλλοι όπως τους λέμε , είναι ότι «το παιδί δεν τα θέλει τα γράμματα» η « δε διαβάζει γιατί είναι τεμπέλης» .
Αν όμως είναι πράγματι έτσι θα τους ρωτούσα «γιατί όμως το παιδί σας παίζει με τόσο πάθος ηλεκτρονικά παιχνίδια αν και πολλές φορές έχουν αυξημένο βαθμό δυσκολίας και απαιτούν περίπλοκες νοητικές λειτουργίες;»
.. Η απάντηση είναι απλή.. τα παιδιά μας δεν είναι χαζά απλά οι κατασκευαστές των παιχνιδιών αυτών βρήκαν αυτό που τόσα χρόνια δε κατόρθωσε ίσως να βρει η σχολική εκπαίδευση.
Βρήκαν τον τρόπο να κάνουν αυτή την ενασχόληση γοητευτική προκλητική και θελκτική για το μυαλό του παιδιού.
Μπόρεσαν δηλαδή να διαμορφώσουν τα κατάλληλα κίνητρα και να προκαλέσουν θετική στάση του παιδιού προς τα ηλεκτρονικά παιχνίδια..
Πρέπει λοιπόν ν αντιληφτούμε ότι το να έχουμε ένα παιδί κ με όρεξη για τη μάθηση, κινητοποιημένο και αυτοκατευθυνόμενο ( η χαρά του γονιού και του εκπαιδευτικού ) δεν είναι αποτέλεσμα τυχαίων συγκυριών η απλά μόνο γονιδίων. Οι νόμοι της Παιδαγωγικής και της ψυχολογίας μας λένε ότι αυτό είναι αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς και σωστής εφαρμογής κάποιων κανόνων τόσο από τους γονείς όσο και από τους εκπαιδευτικούς. Αρχικά, κάνοντας λόγο για τα κίνητρα, αξίζει να σημειωθεί πως υπάρχουν δύο ειδών . Τα εξωτερικά και τα εσωτερικά.
Τα εξωτερικά συνδέονται με συγκεκριμένες εξωτερικές ανταμοιβές που βρίσκονται έξω απ’ το παιδί, όπως για παράδειγμα ένα αγαπημένο παιχνίδι, χρήματα, οι βαθμοί ή οι έπαινοι του δασκάλου.
Τα εσωτερικά κίνητρα αντίθετα, δεν εξαρτώνται από εξωτερικούς παράγοντες και είναι σαφώς πιο σταθερά και ουσιαστικά απ’ τα εξωτερικά. Καλλιεργούν αισθήματα αυτό-ενίσχυσης και ικανοποίησης ως αποτέλεσμα καινούριων γνώσεων και εμπειριών και συνδέονται με την προσωπικότητα και τα ενδιαφέροντα του μαθητή. Επίσης, ενώ η ενίσχυση στα εσωτερικά κίνητρα τονίζει την ποιότητα, στα εξωτερικά ενισχύεται η ποσότητα.
Από τα παραπάνω διαφαίνεται η υπεροχή της ύπαρξης των εσωτερικών κινήτρων έναντι των εξωτερικών. Κάτι τέτοιο όμως δεν αμφισβητεί σε καμία περίπτωση την αποτελεσματικότητα που μπορούν να έχουν και τα εξωτερικά κίνητρα.
Εξάλλου, όταν το εσωτερικό κίνητρο είναι αδύναμο ή δεν υφίσταται, η εφαρμογή μιας υλικής ανταμοιβής για παράδειγμα, ως εξωτερικό κίνητρο είναι πιο εύκολα και άμεσα εφαρμόσιμη απ’ τον γονέα, ακόμα κι αν η αποτελεσματικότητά της είναι περιορισμένης χρονικής διάρκειας.
Τα καλά νέα είναι πως το κίνητρο, σύμφωνα με έρευνες που έγιναν σε παιδιά, είναι επίκτητο, δηλαδή μπορεί να αναπτυχθεί και να καλλιεργηθεί.
Άρα όσο το παιδί είναι αρκετά μικρό μπορούμε να επιβραβεύουμε με κάποια υλική ανταμοιβή που όσο πιο άμεση είναι τόσο πιο πολύ εδραιώνει τη νεοαποκτηθείσα μάθηση.
Η υλική επιβράβευση συνιστά έναν συχνό τρόπο ενίσχυσης του κινήτρου του παιδιού και όπως προαναφέρθηκε, μπορεί να είναι η ενασχόληση με μια αγαπημένη δραστηριότητα, η αγορά ενός αγαπημένου παιχνιδιού ή χρήματα. Για να είναι αποτελεσματική, αυτού του είδους η επιβράβευση θα πρέπει προφανώς να ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντα και τις επιθυμίες στο φύλο , στο χαρακτήρα του παιδιού
Επίσης κρίνεται σκόπιμο να δίνεται κατόπιν της ολοκλήρωσης ενός συγκεκριμένου μαθησιακού στόχου και να τηρείται κάποιο μέτρο στη χορήγησή του, ώστε να μην καταλήξει ο μαθητής να διεκπεραιώνει βιαστικά το μάθημά του προκειμένου να λάβει αυτό που επιθυμεί και να μη συνδεθεί το μάθημα αποκλειστικά με τη συγκεκριμένη υλική ανταμοιβή.
Σταδιακά βέβαια μειώνουμε την εξωτερική ενίσχυση και εμπνέουμε το παιδί να είναι ο κύριος μαθησιακός καταλύτης του εαυτού του.
Σ όλη αυτή τη διαδικασία επειδή δεν είναι τόσο απλή όσο φαίνεται και χρειάζεται για να γίνει με οργανωμένο τρόπο για να έχει τα ανάλογα αποτελέσματα ίσως να απαιτηθεί και η βοήθεια κάποιου ειδικού
Ας προσπαθήσουμε όμως να δούμε αναλυτικά τους κανόνες που θα μπορούσε να εφαρμόσει και μόνος του είτε ένας γονιός είτε ένας εκπαιδευτικός για να δώσει κίνητρα στο παιδί και να καταστήσει πιο εύκολη αλλά και πιο ευχάριστη τη Μαθησιακή Διαδικασία.
ΚΑΝΟΝΑΣ ΠΡΩΤΟΣ
Να γίνει η μάθηση τρόπος ζωής
Προκαλέστε την περιέργεια….Κάντε το μαθησιακό έργο διασκεδαστικό..
Αξιοποιήστε κάθε ευκαιρία για να ενισχύσετε τη διάθεση για μάθηση στα παιδιά σας: ένα ταξίδι, μια εκδρομή, διαδραστικά παιχνίδια, επίσκεψη σε ένα μουσείο, λογοτεχνικά αναγνώσματα, θέατρο. Όλα αυτά μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμες πηγές μάθησης μέσα από ευχάριστες για το παιδί δραστηριότητες αλλά και να το βοηθήσουν παράλληλα να ανακαλύψει τις κλίσεις και τα ταλέντα του.
ΚΑΝΟΝΑΣ 2
Στο παιδί αρέσει να ασχολείται με όσα πράγματα που πιστεύει ότι θα τα καταφέρνει και έχει πιθανότητες να επιτύχει
Χρησιμοποιείστε την ενθάρρυνση και την λεκτική επιβράβευση, όχι μόνο του αποτελέσματος, αλλά και της κάθε προσπάθειας του μαθητή. Η δύναμη της ενθάρρυνσης και του επαίνου είναι πολύ σημαντική και συχνά ίσως υποτιμάται η αξία της και παραβλέπεται. Ωστόσο, συνιστά έναν πολύ απλό, άμεσο και πολύ συχνά αποτελεσματικό τρόπο ενίσχυσης της μαθησιακής διαδικασίας. Συχνά μάλιστα η επιβράβευση δίνεται μόνο μετά την ολοκλήρωση μια δραστηριότητας, όμως είναι πολύ σημαντικό να παρέχεται σε όλη τη διάρκεια της προσπάθειας καθώς αποτελεί με κινητήρια δύναμη για τον μαθητή
Δώστε έμφαση στις επιτυχίες τους. Πολλές φορές «υπό τη σκιά» κάποιων σχολικών αποτυχιών ή μαθησιακών δυσκολιών, παραβλέπουμε ή υποτιμούμε καθημερινές επιτυχίες και κατακτήσεις των παιδιών. Είναι σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας πως μια επιτυχία, όσο μικρή κι αν είναι, για παράδειγμα τρεις από τις δέκα λέξεις γραμμένες σωστά, είναι μια επιτυχία, μια κατάκτηση, μια εξέλιξη που καλό είναι να τονίζεται και να επιβραβεύεται σε κάθε ευκαιρία. Εξάλλου, με μια ενισχυμένη αυτοεκτίμηση και έμπρακτη αναγνώριση των προσπαθειών του είναι πολύ πιθανό το παιδί την επόμενη φορά να προσπαθήσει περισσότερο και τ’ αποτελέσματα να είναι καλύτερα. Αντίθετα, αν η έμφαση δίνεται στα λάθη και τις αποτυχίες είναι εύκολο να δημιουργηθεί σταδιακά ένα αρνητικό κλίμα αποθάρρυνσης και ίσως ακόμα και παραίτησης.
Συχνά στην προσπάθεια να βελτιώσουμε την σχολική απόδοση των παιδιών μας, δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στα λάθη. Εξίσου σημαντική, αν όχι και σημαντικότερη, είναι ωστόσο η αναφορά σε ότι έχει κάνει σωστά και σε όποια μικρή βελτίωση έχει παρουσιάσει. Προσέξτε τις λεκτικές εκφράσεις που χρησιμοποιείτε γιατί συχνά αποκαλύπτουν την απογοήτευση και την αποδοκιμασία σας. Μεταδώστε το μήνυμα ότι πιστεύετε στις δυνατότητες του παιδιού μέσα σε μια ατμόσφαιρα αποδοχής και κατανόησης. Πολλά παιδιά με λάθος χειρισμούς γονιών η δασκάλων αποκτούν Φτωχή αυτοαντίληψη ικανότητας η Μαθημένη ανικανότητα (ανημποριά).
Πρέπει επίσης να τονίζουμε τη διαφορά μεταξύ ικανότητας και προσπάθειας και να παρουσιάζουμε την πρόοδο του κάθε μαθητή σε ατομική βάση και όχι σε ανταγωνιστική . Επίσης καλό είναι να μη επισημαίνουμε μόνο τη πρόοδο στις σχολικές δεξιότητες και βαθμοί αλλά και σε άλλους χώρους όπως οι κοινωνικές δεξιότητες κλπ. οι κατασκευές οι κινητικές κλπ.
ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΡΙΤΟΣ
Του αρέσει να ασχολείται μ αυτό που πιστεύει ότι θα του χρησιμεύει και στην καθημερινή ζωή
Προσπαθούμε λοιπόν να συσχετίσουμε όσο αυτό είναι εφικτό τα μαθήματα με την καθημερινή ζωή. Μ’ αυτό τον τρόπο θα βοηθήσουμε το παιδί να κατανοήσει την αξία και τη χρησιμότητα των μαθημάτων που συχνά επειδή δεν είναι προφανής διατηρεί το κίνητρό του χαμηλό. Για παράδειγμα, μαθαίνοντας ανάγνωση θα διαβάζει επιγραφές και ταμπέλες στο δρόμο, το αγαπημένο του κόμικς και τους υπότιτλους ταινιών, ενώ με την αφαίρεση θα ξέρει πόσα ρέστα να περιμένει απ’ το φούρνο και το ψιλικατζίδικο.κλπ
ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΕΤΑΡΤΟΣ
Θέλει να ασχολείται μ αυτό που βλέπει ν ασχολούνται και οι μεγάλοι
Διαμορφώστε και προσφέρετε ένα σωστό πρότυπο προς μίμηση. Λαμβάνοντας υπόψη την τεράστια επίδραση που έχει η συμπεριφορά των γονέων στα παιδιά τους, είναι ιδιαίτερης σημασίας να διατηρούμε ένα σωστό πρότυπο σε σχέση με τη διαδικασία της μάθησης. Δεν είναι λογικό να περιμένουμε τα παιδιά μας να αγαπούν τη γνώση όταν εμείς δε δείχνουμε αντίστοιχα παραδείγματα στην καθημερινότητά μας. Συνήθειες όπως το να διαβάζουμε ένα βιβλίο ή την εφημερίδα, να λύνουμε ένα σταυρόλεξο προωθούν ένα θετικό πρότυπο. Ιδανικά οι παραπάνω δραστηριότητες μπορούν να γίνονται ταυτόχρονα με το διάβασμα του παιδιού.
ΚΑΝΟΝΑΣ ΠΕΜΠΤΟΣ
• Θέλει να ασχολείται με πράγματα που συμβαδίζουν με το αξιακό σύστημα της οικογένειας τις Οικογενειακές δηλ αξίες.
Αλήθεια πόση αξία αποδίδει άραγε η οικογένεια στην εκπαίδευση; Όταν για παράδειγμα η οικογένεια έχει σα μοναδική αξία το χρήμα και τις δραστηριότητες που το παράγουν τότε αδιόρατα και κάποτε με μη λεκτικά μηνύματα απαξιώνει το σχολείο και την ακαδημαϊκή γνώση και το παιδί αυτό το αντιλαμβάνεται.
ΚΑΝΟΝΑΣ ΕΚΤΟΣ
Συνεργάζεται ευκολότερα σ οριοθετημένο χρόνο και χώρο και με την κατάλληλη ρουτίνα Δημιουργήστε λοιπόν ένα περιβάλλον και ένα πρόγραμμα μελέτης που ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες ανάγκες τους. Το κάθε παιδί είναι μοναδικό, όπως μοναδικές είναι και οι ανάγκες του. Καλό θα ήταν λοιπόν, το περιβάλλον μελέτης του να είναι κατάλληλο προκειμένου να κάνει τη διαδικασία του διαβάσματος πιο εύκολη κι ευχάριστη. Έτσι, για ένα παιδί που του αρέσουν οι κινητικές δραστηριότητες και διασπάται εύκολα, φροντίζουμε να κάνει συχνά διαλείμματα. Επίσης, η χρήση σύντομων σκετς ή ρυθμικών δραστηριοτήτων, πχ πέταγμα μπάλας πάνω στη σωστή πράξη ή στη σωστή συλλαβή μπορεί να είναι πολύ βοηθητικές δραστηριότητες. Αντίστοιχα, στους μαθητές που είναι χαμηλότερων τόνων και τους αρέσει η οργάνωση και η τάξη, φροντίζουμε να παρέχουμε μια καθημερινή ρουτίνα στο καθημερινό τους μαθησιακό περιβάλλον με χρονοδιαγράμματα, πίνακες και φυσικά ένα τακτοποιημένο χώρο μελέτης Τους μαθαίνουμε να οργανώνουν το χρόνο τους , να φτιάχνουν λίστες και να θέτουν προτεραιότητες σε όλες τις καθημερινές τους δραστηριότητες στο σχολείο και στο σπίτι. Θέστε σε συνεργασία μαζί τους ώρες έναρξης και ολοκλήρωσης των εργασιών τους με ενδιάμεσα διαλείμματα διάρκειας 2-5 λεπτών. Ενθαρρύνετε την θέαση της μάθησης ως μιας διαδικασίας που ξεκινά από την αρχή της ζωής και μπορεί να γίνει με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Ακόμα αποφεύγουμε όσο αυτό είναι δυνατό τις πολλές αλλαγές στην οικογένεια.. Το παιδί (μετακομίσεις, διαζύγια κλπ). Το παιδί έχει ανάγκη ένα σταθερό περιβάλλον με ασφάλεια για να κτίσει ένα υγιή και δυνατό εαυτό. Αλλά ακόμα κι αν δεν μπορούν να αποφευκτούν οι αλλαγές πρέπει να τις εξηγούμε στο παιδί με ήρεμο τρόπο και στη γλώσσα του για να μη νιώσει υπεύθυνο και ενοχοποιηθεί. Τα παιδιά άλλωστε τείνουν να πιστεύουν ότι για κάθε αρνητική αλλαγή φταίνε τα ίδια επειδή δεν ήταν αρκετά καλά παιδιά.
o
ΚΑΝΟΝΑΣ ΕΒΔΟΜΟΣ
Θέλει να δοκιμάζει πολλούς τρόπους μάθησης και να εφαρμόζει αυτόν που του πάει καλύτερα
Επιχειρούμε λοιπόν να αξιοποιούνται εναλλακτικά μέσα μάθησης ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες τους. Σήμερα, τα μέσα μάθησης και εκπαίδευσης είναι ποικίλα και αξίζει να τα εκμεταλλευτούμε προς όφελος των μαθητών μας εμπλουτίζοντας και κάνοντας πιο ελκυστική και αποτελεσματική τη διαδικασία μελέτης των μαθημάτων. Μερικά απ’ αυτά τα μέσα είναι εκπαιδευτικό λογισμικό στον υπολογιστή, επιτραπέζια παιχνίδια, εκπαιδευτικές κάρτες, κουκλοθέατρο, εκπαιδευτικά cd και dvd, ζωγραφική, κολλάζ και πολλά άλλα. Φυσικά και σ’ αυτή την περίπτωση η επιλογή των υλικών γίνεται με γνώμονα τις ανάγκες και τις ικανότητες του μαθητή. Δηλαδή, σ’ έναν μαθητή που είναι κυρίως οπτικός τύπος θα προσανατολιστούμε σε αντίστοιχα μέσα, όπως κάρτες ή επιτραπέζια παιχνίδια, ενώ για τον μαθητή που έχει έφεση στις τέχνες, θα χρησιμοποιήσουμε ανάλογα υλικά, όπως ζωγραφική, κολλάζ ή παραμύθια
ΚΑΝΟΝΑΣ ΟΓΔΟΟΣ
Το παιδί δείχνει ενδιαφέρον και προσπαθεί να επιτύχει σε μια δραστηριότητα όταν αμείβεται για αυτήν και μάλιστα άμεσα..
Αυτά είναι τα αποτελέσματα που μας έδειξε τουλάχιστον η ψυχολογία του Μπεχαβιορισμού. Μ αυτό το τρόπο αποκτά κίνητρα για τη μάθηση
ΚΑΝΟΝΑΣ ΕΝΑΤΟΣ
Δωστε του την αίσθηση ότι έχει η μπορεί να έχει επιλογή
Πότε , που , με ποιες μεθόδους, με ποια σειρά από ποιες πηγές κλπ..
Είναι γενικώς παραδεκτό ότι τότε κάθε παιδί προσεγγίζει τη γνώση με διαφορετικό τρόπο. Η προσφορά εναλλακτικών δραστηριοτήτων ή πηγών (π.χ. μελέτη κειμένου, δημιουργία κολάζ, βίντεο κ.α.) για την προσέγγιση της διδακτέας ύλης και η δυνατότητα των παιδιών να επιλέγουν τον τρόπο που τους ταιριάζει αναβαθμίζει το ρόλο του μαθητή και συμβάλλει σε μια πιο… μοντέρνα προσέγγιση ακόμη και των θετικών ή αρχαιογνωστικών αντικειμένων (Ames, 1992). Δωστε του δηλαδή επιλογές..Θεατρο,ζωγραφικη,κλπ
Συνήθως είμαστε περισσότερο διατεθειμένοι να ασχοληθούμε με πράγματα τα οποία έχουμε επιλέξει εμείς παρά με όσα επιλέγουν οι άλλοι για μας. Μην ξεχνάτε ότι κάθε παιδί έχει το προσωπικό του στυλ αφομοίωσης πληροφοριών το οποίο πρέπει να γίνεται σεβαστό. Χρησιμοποιείστε τη φαντασία σας
Τα παιδιά βαριούνται εύκολα. Ένας λόγος που δεν τους αρέσει η σχολική μελέτη είναι γιατί είναι μια μονότονη διαδικασία. Χρησιμοποιείστε τη φαντασία σας για να κάνετε τη διαδικασία πιο ενδιαφέρουσα. Για παράδειγμα παίξτε στο τέλος ένα κουίζ γνώσεων με βάση την ύλη που έχει να διαβάσει ή χρησιμοποιήστε περισσότερο εικόνες. Ενθαρρύνετε τη χρήση διαφόρων υλικών που μπορεί να παρακινήσουν τη φαντασία του παιδιού σας και να κάνουν πιο πρακτική την όλη διαδικασία της μελέτης.
ΚΑΝΟΝΑΣ ΔΕΚΑΤΟΣ
Προσπαθεί περισσότερο να τα καταφέρει όταν καλύπτονται συναισθηματικές και οι κοινωνικές του ανάγκες
Δώστε έμφαση στην ατομική πρόοδο και όχι στην ανταγωνιστική . Τα παιδιά αγαπούν τη συνεργασία, τον συναγωνισμό και τότε μαθαίνουν ευκολότερα.. Πρέπει όμως να τους διδάξουμε . δεξιότητες επικοινωνίας για την οικοδόμηση κοινωνικών σχέσεων. Πχ μπορούμε να τους μάθουμε να εκφράζουν τη γνώμη τους με το «Εγώ» μήνυμα και την αντανακλαστική ακρόαση (π.χ. «Με ενοχλεί όταν δεν τα πηγαίνω καλά στο τεστ των μαθηματικών και θα πάω να ζητήσω βοήθεια από τον δάσκαλο» και όχι «Φταίει ο δάσκαλος που έβαλε δύσκολα θέματα και δεν τα πήγα καλά στο τεστ των μαθηματικών και γι’ αυτό δε θα πάω να του ζητήσω βοήθεια»). Επίσης δεξιότητες διεκδικητικότητας και επίλυσης συγκρούσεων για σχολικά ζητήματα. για τη βελτίωση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, και της προσωπικής ικανοποίησης τους.. Όταν το παιδί αντιμετωπίζει κοινωνικά αδιέξοδα πως θέλουμε να έχει κίνητρα για γνωστικούς στόχους; Το ίδιο συμβαίνει κι όταν κατακλύζεται από μια πληθώρα συναισθημάτων που το ίδιο ούτε τα καταλαβαίνει, ούτε μπορεί να τα εκφράσει..
Μπορούμε λοιπόν να τα διδάξουμε συναισθηματικό λεξιλόγιο και τη διαφορά μεταξύ υγιών και μη υγιών συναισθημάτων .Π.χ μπορούμε χρησιμοποιώντας κουκλιά (σε παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας) ή παίξιμο ρόλων σε μεγαλύτερα παιδιά να τα εκπαιδεύσουμε στο να αναγνωρίζουν, να εκφράζουν και να αλλάζουν τα δυσλειτουργικά συναισθήματά τους μέσω της αλλαγής των πεποιθήσεών τους. Διαθέστε εξατομικευμένο χρόνο σε παιδιά που χρειάζονται πιο συστηματική υποστήριξη και έχουν να μοιραστούν ένα πρόβλημα, ένα ζήτημα ή μια κατάσταση.
ΚΑΝΟΝΑΣ ΕΝΤΕΚΑΤΟΣ
Σταθερό οικογενειακό περιβάλλον και θετική ατμόσφαιρα κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των εργασιών του.
. Να μη κυριαρχεί το άγχος , οι επιτιμήσεις , οι φωνές , η αποθάρρυνση, ο καταναγκασμός
Έχει βρεθεί επίσης ότι η επιθυμία για απόκτηση γνώσης στο παιδί ενισχύεται όταν αυτό που του την παρέχει, είτε γονιός είτε εκπαιδευτικός έχει καλή σχέση μαζί του
Η δημιουργία ενός θετικού κλίματος αλληλοσεβασμού κι εκτίμησης και η επίδειξη ενδιαφέροντος για τον κόσμο του παιδιού έχει παρατηρηθεί ότι ενισχύει το ενδιαφέρον για το μάθημα και τη μάθηση. Από την άλλη, η αδιαφορία για τον αδύναμο ή απαθή μαθητή μάλλον εντείνει, παρά επιλύει το πρόβλημα (Ames, 1992,)
Προσπαθούμε λοιπόν να δημιουργήσουμε θετική και ευχάριστη ατμόσφαιρα. Ενισχύουμε τα θετικά σημεία στη προσπάθεια του κάθε παιδιού και του δίνουμε την αίσθηση ότι είναι σε κάτι καλός η καλή και τα καταφέρνει.. κι αν υπάρχουν πραγματικά προβλήματα τότε πρέπει να ψάξουμε για πιθανές μαθησιακές δυσκολίες. Η διάγνωση αυτή κάποτε απενοχοποιεί το παιδί και του παρέχει τα κατάλληλα μέσα για να επιτύχει τους στόχους του..
Επίσης το ενθαρρύνουμε να μοιράζεται μαζί μας τις επιτυχίες και τις αποτυχίες του και το ρωτάμε ποιους τρόπους γνωρίζει για να αντιμετωπίζει την κάθε δυσκολία που μπορεί να προκύπτει ή τους τρόπους που ξέρει για να προλαβαίνει τη δυσκολία αυτή
Το παιδί, όταν νιώσει ότι έχει δίπλα του ανθρώπους που το αγαπούν, το υπολογίζουν, το ακούν, το αποδέχονται, ανεξάρτητα από τις επιτυχίες ή τις αποτυχίες του, όταν θα έχει μάθει από μικρή ηλικία να χάνει και να κερδίζει στηριζόμενο στις δικές του δυνάμεις μόνο αλλά και να δέχεται τις παρατηρήσεις των άλλων για να βελτιωθεί, τότε θα μεγαλώσει ως ανεξάρτητο άτομο, με αυτοεκτίμηση και θετική αυτοεικόνα, στοιχεία που θα το οδηγήσουν με τη σειρά τους τόσο σε υψηλές σχολικές επιδόσεις αλλά και στην αντιμετώπιση κάθε αντιξοότητας που θα συναντήσει στη ζωή του, με τρόπο αποδοτικό και παραγωγικό, χωρίς να καταφεύγει συνέχεια στο προστατευτικό περιβάλλον της οικογένειας.
ΚΑΝΟΝΑΣ ΔΩΔΕΚΑΤΟΣ
Μικροί στόχοι λίγο μεγαλύτεροι από τις υπάρχουσες δυνατότητες του
Όταν τίθενται μικροί στόχοι λίγο πάνω απ τις δυνατότητες του κάθε φορά τα παρακινούν και τα αφυπνίζουν αλλά όταν είναι υπερβολικοί κάποτε τα ματαιώνουν. Για να βοηθήσουμε λοιπόν τα παιδιά να αγαπήσουν τη μάθηση είναι σημαντικό να θέτουμε από κοινού ρεαλιστικούς στόχους. Οι γονείς ίσως χρειαστεί να μετριάσουν τις προσδοκίες τους για πρωτιά προκειμένου να συμβαδίσουν με τις προσδοκίες των παιδιών αλλά και με την πραγματικότητα.
Είναι σημαντικό το παιδί να βιώσει μικρές επιτυχίες για να αρχίσει να πιστεύει ότι μπορεί να τα καταφέρει ή έστω να τα καταφέρει καλύτερα από ότι στο παρελθόν. Η επιτυχία συνοδεύεται συνήθως από ευχάριστα συναισθήματα και αυτά μπορούν να λειτουργήσουν ως κίνητρο μελέτης
Επίσης βοηθά πολύ όταν το παιδί είναι ενημερωμένο απ τα πριν για τους στόχους που πρέπει να κατακτήσει. Η ενημέρωση για το στόχο κάθε δραστηριότητας και η παροχή σαφούς ανατροφοδότησης (τι έκαναν σωστά, τι δεν κατάφεραν να κάνουν τόσο καλά κλπ) μπορούν να λειτουργήσουν ως ένας φακός που θα τους βοηθήσει να βρουν το δικό τους δρόμο, να κατανοήσουν τους στόχους της μάθησης και να δράσουν αναλόγως. Σαφώς, όταν τα παιδιά ξέρουν τι θέλουμε από εκείνα και γιατί είναι πιθανότερο να ενεργοποιηθούν στο μάθημα (Fishbach etal., 2010).
ΚΑΝΟΝΑΣ ΔΕΚΑΤΟΤΡΙΤΟΣ
Θετικές πεποιθήσεις για το σχολείο αλλά και για τον εαυτό του..
• Οι πεποιθήσεις αυτές καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τον βαθμό κινητοποίησης των μαθητών στο σχολείο και διασφαλίζουν, κατ’ επέκταση, το σχολικό κλίμα. Πρέπει λοιπόν να προσπαθούμε μέσα από συζήτηση να ανιχνεύσουμε τις απόψεις που έχει το παιδί για τη μάθηση, για την ωφελιμότητα της την αξία της για τη ζωή κλπ.. ιδιαίτερα σήμερα που το σχολείο έχει απαξιωθεί.. και να συνδυάζεται η επίτευξη της μάθησης με την προσωπική του υπευθυνότητα. Επίσης μπορούμε να συνδέσουμε επιμέρους τομείς των σχολικών μαθημάτων με τα προσωπικά πλεονεκτήματα που μπορεί να έχει , έτσι το κίνητρο για μάθηση θα ενθαρρυνθεί
Πχ ανάλογα με την ηλικία και τα ενδιαφέροντα του παιδιού, κάποια απ’ τα θέματα στα οποία μπορούμε να αναφερθούμε είναι πως χάρη στη μάθηση έχουμε τη δυνατότητα να διαβάζουμε αγαπημένα μας βιβλία, να παίζουμε επιτραπέζια παιχνίδια γνώσης με τους φίλους μας, να συμμετέχουμε δημιουργικά σε μια κουβέντα, αλλά και να διατηρούμε τη δεξιότητα της συγκέντρωσης και της οργάνωσης που βρίσκει εφαρμογή στην καθημερινότητά μας και είναι αποτέλεσμα σε σημαντικό βαθμό της σχολικής μας ζωής. Έτσι σταδιακά τα κίνητρα για τη μάθηση εσωτερικεύονται και το παιδί αποκτά μια θετική στάση προς αυτήν
Θετική εικόνα εαυτού
Κάντε το παιδί σας να νιώσει ικανό , ώριμο και υπεύθυνο. Δείξτε του εμπιστοσύνη ότι μπορεί και θέλει να τα καταφέρει.. Προϋποθέσεις για τα παραπάνω είναι η ορθολογική σκέψη οπότε θυμηθείτε να διδάσκετε εύκαμπτη σκέψη, ψυχολογικές αντοχές και άνευ όρων αποδοχή εαυτού Επίσης θα βοηθούσε να προάγετε εμπειρίες αποδοχής εαυτού και διαχείρισης του άγχους επίδοσης. Διδάξτε πχ τεχνικές συζήτησης με τον εαυτό, π.χ. «Θέλω να τα πάω καλά στο τεστ, αλλά αν δεν τα πάω καλά, αυτό δεν θα είναι το χειρότερο για μένα και δε θα σημαίνει ότι είμαι τελείως κακός μαθητής. Μπορώ να μάθω από αυτό και να διορθώσω τα λάθη μου στη συνέχεια, γι’ αυτό τώρα θα κάνω το καλύτερο που μπορώ»). Ακόμα μην κάθεστε πχ μαζί για να διαβάσει τα μαθήματα του. Μια τέτοια πρακτική μεταδίδει στο παιδί το μήνυμα ότι χρειάζεται εξαρχής τη βοήθεια σας και ότι δεν το εμπιστεύεστε, με αποτέλεσμα να μεταθέτει τελικά σε σας την ευθύνη της διεκπεραίωσης των σχολικών του υποχρεώσεων. Είναι δύσκολο για το παιδί να ταυτιστεί με το όποιο αποτέλεσμα και να κάνει κτήμα του τη μάθηση, αν δεν αναλάβει και την ευθύνη της διαδικασίας. Πρέπει να μην υπερεμπλεκεστε στο κόσμο και στα προβλήματα του. Να υπάρχει μια υγιής απόσταση. Βοηθήστε το μόνο αν σας το ζητήσει. Συμπεριφερθείτε με κατανόηση και υπομονή, ενώ αν δεν μπορείτε να είστε ήρεμοι καλύτερα να αναλάβει κάποιος άλλος.
Βοηθήστε το ,τέλος να αποκτήσει υψηλή αντίληψη της προσωπικής του ευθύνης προς τη μάθηση και της σχέσης ανάμεσα στην προσπάθεια και στα θετικά αποτελέσματα στο σχολείο .
ΚΑΝΟΝΑΣ ΔΕΚΑΤΟΤΕΤΑΡΤΟΣ
Μάθηση της σωστής διαχείρισης των αποτυχιών…
Οι σημαντικοί άλλοι μπορούν να διδάσκουν τους μαθητές για τους τρόπους που ανακάλυψαν στην πορεία της ζωής τους ώστε να ξεπερνούν τις προκλήσεις, τις απαιτήσεις και τις δυσκολίες καθώς και τους τρόπους με τους οποίους κατάφεραν να συνεχίζουν να προσπαθούν κάτω από δύσκολες συνθήκες δίνοντας έμφαση στη σημασία της επιλογής και της επιμονής κατά τη διάρκεια της δυσκολίας . Επίσης μπορούν να δουν την αποτυχία ως ευκαιρία.
Οι γονείς γενικά χρειάζεται να αντιμετωπίσουν την κατάσταση σαν μια ευκαιρία να δυναμώσουν το παιδί απέναντι στην αποτυχία και όχι σαν μια καταστροφή.
Κάτι τέτοιο δεν είναι πάντα εύκολο καθώς τα συναισθήματα της αγωνίας, τους άγχους, της απογοήτευσης και της λύπης, όλα ανθρώπινα και φυσιολογικά, δεν μας επιτρέπουν πάντα να αξιολογήσουμε σωστά μια κατάσταση και να δούμε τις ευκαιρίες και τις δυνατότητες που μπορεί να ενυπάρχουν ακόμα και σε μια αποτυχία
Οι παρκάτω σκεψεις μπρουν να μας βοηθήσουν σαυτό.
1. Η αποτυχία είναι κομμάτι της επιτυχίας. Εξηγήστε στο παιδί σας ότι μια αποτυχία είναι αναπόφευκτο και απαραίτητο κομμάτι της ζωής γιατί μας βοηθά να φωτίσουμε τα σημεία στα οποία χρειαζόμαστε να προσπαθήσουμε περισσότερο. Με αυτό τον τρόπο η αποτυχία μας βοηθά να συστηματοποιήσουμε την επίτευξη του στόχου μας και έτσι να φτάσουμε στην επιτυχία.
2. Μην ταυτίζεται το παιδί σας με την αποτυχία. Ένα παιδί που δεν πετυχαίνει στις εξετάσεις δεν είναι ένα παιδί αποτυχημένο. Είναι πολύ περισσότερα, είναι ένας άνθρωπος με δυνατότητες και ικανότητες που μπορεί να τις αξιοποιήσει αν δεν παγιδευτεί βέβαια στην ταμπέλα της αποτυχίας. Ωστόσο, δεν είναι πάντα εύκολο για ένα γονιό να μπορεί να καταλάβει ο ίδιος το διαχωρισμό «αποτυχία» από το «είμαι αποτυχημένος», για να μπορέσει να βοηθήσει το παιδί του να το καταλάβει. Η συγκρότηση και η αυτογνωσία του γονιού είναι καθοριστικής συμμαχίας σε αυτή την περίπτωση.
3. Υποστηρίξτε ακόμα και αν είναι δύσκολο. Όσο και αν δυσκολεύεστε εσείς, πρέπει να βοηθήσετε το παιδί σας και όχι εκείνο εσάς! Αναμφίβολα θα βιώσετε δύσκολα και έντονα συναισθήματα που πολλές φορές μπορεί να σας κατακλύσουν, ωστόσο προτεραιότητα είναι να μπορέσετε να υποστηρίξετε το παιδί σας, ώστε να νιώσει ότι υπάρχει ένας ενήλικας που μπορεί να «αντέξει» και να μην «διαλυθεί» από μια αποτυχία. Είναι μια χρυσή ευκαιρία να δείξετε στο παιδί σας, ότι η αποτυχία δεν πρέπει να μας σταματάει, αλλά να μας δυναμώνει.
4. Ακούστε το παιδί σας. Οι ειδικοί λένε ότι πρέπει να ακούμε το παιδί μας τρεις φορές περισσότερο από ότι του μιλάμε. Μη βιαστείτε να δώσετε οδηγίες και κατευθύνσεις ή διδαχές γύρω από την αποτυχία και την επιτυχία. Ακούστε το πώς νιώθει το παιδί σας γύρω από το αποτελέσματα, το μέλλον του, τις σκέψεις που κάνει, τους φόβους που έχει. Επίσης, δεν είναι λίγοι οι γονείς που βιάζονται να κάνουν τα παιδιά τους να νιώσουν αμέσως καλά, ακόμα και μετά από μια αποτυχία. Δώστε χώρο και χρόνο να ακούσετε ακόμα και τα δυσάρεστα συναισθήματα. Κατ’ ουσία αυτό θα βοηθήσει το παιδί, να αποδεχθεί την αποτυχία και να περάσει με λιγότερα «τραύματα» στο επόμενο στάδιο.
5. Τέλος, είναι σημαντικό να ζητήσετε τη βοήθεια ενός ειδικού, αν αισθάνεστε ότι η αποτυχία του παιδιού σας είναι κάτι που δεν μπορείτε να διαχειριστείτε προς όφελος του.
o
ΚΑΝΟΝΑΣ 15
Έχει περισσότερες πιθανότητες να επιτύχει όταν οι γονείς και οι δάσκαλοι προσδοκούν από αυτό κάτι τέτοιο
Αυξήστε την προσδοκία σας σχετικά με τις ικανότητες των παιδιών. Όσο μεγαλύτερη προσδοκία έχουν οι γονείς για την πρόοδο των παιδιών τους, τόσο θετικότερα τα συναισθήματα και η συμπεριφορά τους προς τα παιδιά, γεγονός που καλλιεργεί την αυτοπεποίθηση, την αυτό-ενίσχυση και τελικά την επιθυμία των παιδιών για εμπλοκή στη μάθηση με θετικά αποτελέσματα
ΚΑΝΟΝΑΣ 16
Έχουν ιδιαίτερο κίνητρο όταν η καινούργια μάθηση που αποκτιέται είναι σύμφωνη με τα ενδιαφέροντα τους
Εξ’ ορισμού η διαδικασία της μάθησης περιλαμβάνει την απόκτηση νέων δεξιοτήτων, ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις μια καινούρια γνώση ή η ολοκλήρωση μιας άσκησης για το σπίτι μπορεί εύκολα να αξιοποιήσει και να συσχετιστεί με τα ενδιαφέροντα του παιδιού. Για παράδειγμα, σ’ ένα παιδί που του αρέσουν οι αθλητικές δραστηριότητες μπορούμε να ενισχύσουμε την εκμάθηση της ανάγνωσης με το διάβασμα ενός αθλητικού περιοδικού, την εκμάθηση της γραφής με το γράψιμο μια παραγράφου για έναν αγώνα ποδοσφαίρου που παρακολούθησε ή την εκμάθηση των μαθηματικών με προβλήματα που έχουν να κάνουν με το σκορ των ομάδων και των αριθμό των παικτών. Ακόμα, ένα παιδί που αγαπά τη μουσική μπορεί να ενθαρρυνθεί να μάθει το μάθημα της ιστορίας τραγουδιστά ή με τη συνοδεία κάποιου μουσικού οργάνου.
Για αυτό πρέπει οι γονείς να αναπτύξουν τα ενδιαφέροντα του παιδιού τους και να δείξουν ενδιαφέρον για τη μάθηση γενικότερα κι όχι μόνο για τη σχολική μάθηση..
Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι το έργο για το κτίσιμο μιας Προσωπικότητας που να έχει ενδιαφέρον και κίνητρα για τη μάθηση είναι έργο πολυδαίδαλο και πολυδιάστατο και δεν αρκούν οι φωνές , οι επιπλήξεις και τα κηρύγματα που οι περισσότεροι γονείς διαμαρτύρονται άλλωστε ότι δε «πιάνουν».. Αντίθετα διαταράσσουν τη σχέση Γονέα -Παιδιού που είναι το πιο πολύτιμο εφόδιο που το παιδί θα έχει μόνιμα μαζί του και θα καθορίζει την επιτυχία του στη ζωή..
