- Πίσω από τη Συνείδηση κυλάει μια άλλη μορφή Ενεργείας… Που δρα εν αγνοία μας και δημιουργεί τη Ζωή μας Θέλει να είναι δημιουργός κι όσο δεν έχουμε επίγνωση δημιουργεί συνήθως ασχημες και δυσάρεστες καταστάσεις για μας προκειμένου να μας αφυπνίσει
- Με τη Θεραπευτική γραφή θέλουμε να δώσουμε χώρο σ αυτή την Ενέργεια να μπει στη θέση του δημιουργού και να βάλει τάξη και δομή στο εσωτερικό χάος.. Αλλωστε όλοι είμαστε Δημιουργποί.. Μια τέτοια δημιουργία είναι και τα όνειρα
- Η Θεραπευτική Γραφή σχετίζεται με τη ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ αλλά είναι και κάτι διαφορετικό
- Μερικά παραδείγματα δημιουργικής τέχνης/ γραφής τα οποία συνδέονται άμεσα με θεραπευτικές διαδικασίες είναι: η θεραπευτική ποίηση, η συγγραφή ημερολογίου, η βιβλιοθεραπεία, η εκφραστική γραφή και η αφηγηματική θεραπεία (Baker & Mazza, 2007)
- Όταν κάποιος αποτυπώνει στο χαρτί τις σκέψεις του, δίνει διέξοδο στα συναισθήματά του, που προκλήθηκαν από ένα πρόβλημα ή κάποιος γεγονός στη ζωή του, ευχάριστο ή δυσάρεστο. Ακόμη κι αν απλά καταγράφει σημειώσεις, ποίηση, αποφθέγματα ή όνειρα έρχεται πιο κοντά στον πραγματικό του εαυτό. Είναι ένα παράθυρο σε ό,τι έχει σημασία για κάποιον. Μπορεί να φέρει διαύγεια μέσα σ’ ένα κόσμο που μας βομβαρδίζει με μηνύματα και εικόνες για το ποιοι πρέπει να είμαστε και τι πρέπει να θέλουμε (Grason, όπως αναφέρεται στο Διδαγγέλου, 2018).
- Η Θεραπευτική Γραφή, η οποία χρησιμοποιεί τη δημιουργική γραφή ως μέσο έκφρασης του εσωτερικού κόσμου, είναι το σκόπιμο και εκ προθέσεως γράψιμο που βασίζεται σε βιωματικές εμπειρίες ζωής για να έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα.
- ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΙ
- IRA PROGOFF “INTENSIVE JOURNAL
- JAMES PENNEBAKER “THE SECRET LIFE OF PRONOUNS”
Έχει επικεντρωθεί κυρίως στη μελέτη της σχέσης της απελευθέρωσης των συναισθημάτων μέσω του γραψίματος με τη βελτίωση της ψυχοφυσιολογικής λειτουργίας του οργανισμού (Διδαγγέλου, 2018).
- Στη Μεγάλη Βρετανία η θεραπευτική γραφή είναι ενταγμένη στο εθνικό σύστημα υγείας. Ειδικά εκπαιδευμένοι νοσηλευτές, γιατροί και φροντιστές υγείας, αλλά και συγγραφείς, καθοδηγούν ανθρώπους με, σοβαρά συνήθως, προβλήματα υγείας να καταγράψουν τα αισθήματα και τις σκέψεις τους, που συνήθως [7] παρεμποδίζονται στην έκφρασή τους από το φόβο για την έκβαση της υγείας τους, το άγχος του νοσοκομείου και την αγωνία του θανάτου (Χρυσανθοπούλου, 2013).
- Οι τεχνικές της θεραπευτικής γραφής είναι ποικίλες αλλά οι στόχοι της καθεμιάς είναι παρόμοιοι: να ενθαρρύνουν την εξερεύνηση του εαυτού, την αυτοεκτίμηση, την ίαση και την ανάπτυξη. Το γράψιμο βοηθάει ν’ αποκαλυφθούν λύσεις και δυνάμεις που έμεναν θαμμένες μέσα στο Ασυνείδητο. Επιτρέπει στο μυαλό να εστιάσει ήρεμα και να αποδεχθεί δύσκολες εμπειρίες του παρελθόντος και να καταλήξει με ηρεμία στο πώς να διαχειριστεί καλύτερα το πρόβλημα. Το γράψιμο δίνει νόημα στις ιστορίες ζωής του καθενός (Παυλίδου, 2020).
- Αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της ευεξίας και των γραπτών συνδέσεων. Αν δεν είστε εξοικειωμένοι με αυτήν, ίσως αναρωτιέστε: “Τι ακριβώς είναι η εκφραστική γραφή και πώς σχετίζεται με την ευεξία μου;” Η εκφραστική γραφή προέρχεται από τον πυρήνα μας. Πρόκειται για προσωπική και συναισθηματική γραφή χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η μορφή ή άλλες συμβάσεις γραφής, όπως η ορθογραφία, η στίξη και η συμφωνία των ρημάτων. Η εκφραστική γραφή δεν δίνει καμία σημασία στην ευπρέπεια: απλά εκφράζει αυτό που έχετε στο μυαλό και στην καρδιά σας Η εκφραστική γραφή δεν έχει να κάνει τόσο με το τι συνέβη όσο με το πώς αισθάνεστε για αυτό που συνέβη ή συμβαίνει
- Έχει βρεθεί από έρευνες ότι μεταβάλλει τη νευρική ενεργοποίηση σε περιοχές του εγκεφάλου που συνήθως επεξεργάζονται έντονα αρνητικά συναισθήματα. Έτσι, υποθέσαμε ότι οι αλλαγές στη συναισθηματική επεξεργασία μπορεί να είναι υπεύθυνες για τα οφέλη της εκφραστικής γραφής
- Η απλή πράξη της γραφής απαιτεί επίσης έναν ορισμένο βαθμό δομής καθώς και τη βασική επισήμανση ή αναγνώριση των συναισθημάτων .Όλες αυτές οι γνωστικές αλλαγές δίνουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους να κατανοήσουν διαφορετικά τις συνθήκες που επικρατούν στη ζωή τους .
- Μελέτες έδειξαν ότι οι άνθρωποι που είχαν βιώσει ένα ή περισσότερα τραύματα στη ζωή τους ήταν πιο πιθανό να εμφανίσουν προβλήματα υγείας από τη στιγμή που δεν εκμυστηρεύτηκαν σε άλλους για τα τραύματά τους από ό, τι αν το είχαν κάνει. Η ιδέα της αναστολής ήταν ότι η πράξη της αναστολής ή με κάποιο τρόπο η συγκράτηση σκέψεων, συναισθημάτων ή συμπεριφορών συνδέεται με πολλές ασθένειες.
- Η πιο γνωστή και διαδεδομένη μέθοδος εκφραστικής γραφής είναι το μοντέλο του James Pennebaker. Η μέθοδος αυτή υποστηρίζει πως το να γράφει κανείς βοηθά το άτομο να οργανώσει τη ροή της σκέψης του και να μπορέσει να διαχειριστεί καλύτερα τραυματικές εμπειρίες που έχει βιώσει στη ζωή του και να βρει το νόημα πίσω από αυτές. Έμφαση δίνεται κυρίως στα συναισθήματα που είχε το άτομο εκείνη τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο στην οποία αναφέρεται και όχι στα γεγονότα τα οποία παραθέτει.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
- «Η ποίηση είναι μια πόρτα ανοιχτή.
- Πολλοί κοιτάζουν μέσα
- χωρίς να βλέπουν τίποτα
- και προσπερνούνε.
- Όμως μερικοί κάτι βλέπουν,
- το μάτι τους αρπάζει κάτι
- και μαγεμένοι πηγαίνουνε να μπουν.
- Η πόρτα τότε κλείνει.
- Χτυπάνε μα κανείς δεν τους ανοίγει.
- Ψάχνουνε για το κλειδί.
- Κανείς δεν ξέρει ποιος το έχει.
- Ακόμη και τη ζωή τους κάποτε χαλάνε
- μάταια γυρεύοντας το μυστικό να την ανοίξουν.
- Φτιάχνουν αντικλείδια.
- Προσπαθούν.
- Η πόρτα δεν ανοίγει πια.
- Δεν άνοιξε ποτέ για όσους δεν μπόρεσαν να ιδούν στο βάθος.
- Ίσως τα ποιήματα που γράφτηκαν από τότε που υπάρχει ο κόσμος
- είναι μια ατελείωτη αρμαθιά αντικλείδια
- για να ανοίξουμε την πόρτα τη Ποίησης.
- Μα η Ποίηση είναι μια πόρτα ανοιχτή.»
Γιώργης Παυλόπουλος, Τα Αντικλείδια
Πολλές είναι οι απόπειρες των ποιητών να ορίσουν την ποίηση:
- Η ποίηση είναι ανάπτυξη ενός επιφωνήματος (Βαλερύ).
- Η ποίησις είναι ανάπτυξις στίλβοντος
- Η ποίησις είναι το καταφύγιο που φθονούμε (Καρυωτάκης).
- Η ποίηση καθ’ όλη την ανθρώπινη ιστορία είναι στενά συνδεδεμένη με την ιατρική και την θεραπεία. Άνδρες και γυναίκες από διαφορετικούς αρχαίους πολιτισμούς, έψελναν ποιήματα ως μέρος των θεραπευτικών τελετών τους. Για παράδειγμα, στην αρχαία ελληνική ιστορία η ποίηση συνδέεται άμεσα με το φως, τον ήλιο και την προφητεία καθώς και με την ιατρική μέσω του θεού Απόλλωνα, ο οποίος συνδεόταν άμεσα με την τέχνη της ποίησης και της ιατρικής. Επίσης τα αρχαία δράματα, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν ως έμπνευση και είχαν καθαρτικό ρόλο για τους θεατές τους είχαν τη μορφή ποιήματος. Στις αρχές του 19ου αιώνα, βρετανοί ρομαντικοί ποιητές όπως ο William Wordswoth, John Keats και Percy Shelley, έφεραν ξανά στο προσκήνιο τον εμπνευσμένο ρόλο του ποιητή και της ποίησης(Chavis, 2011).
Σύμφωνα με την Rose Solari, η ποίηση φαίνεται να κατακλύζει όλο και περισσότερα πεδία. Οι ποιητές και τα ποιήματα βρίσκονται πολύ συχνά σε εκπαιδευτικές συνεδρίες, σε επιμορφωτικά προγράμματα για ομάδες υψηλού κινδύνου και σε συνεδριάσεις ψυχοθεραπείας, όπου κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι και ψυχίατροι έχουν ανακαλύψει τη θεραπευτική δύναμη της ποίησης (Chavis, 2011)
- ‘Όταν διαβάζουμε ένα ποίημα κάτι μας επηρεάζει μέσα μας. Οι λέξεις στο χαρτί ξυπνούν μια ανταπόκριση: φέρνουν στη ζωή μια συλλογή από εικόνες, αισθήματα και σκέψεις. Η φύση αυτών καθορίζεται πρώτον, από δικές μας υπάρχουσες εμπειρίες με τις λέξεις και δεύτερον, από την τωρινή ψυχική και συναισθηματική μας κατάσταση. Αυτή η ανταπόκριση μέσα μας, η εμπειρία που δημιουργείται από τις λέξεις, είναι το ποίημα’
- O Nikolas Mazza, ιδρυτής του επιστημονικού περιοδικού Journal of Poetry Therapy (1987), έχει δημιουργήσει ένα πολυδιάστατο μοντέλο «θεραπείας μέσω ποίησης», και αναφέρεται σε ένα τριμερές κυρίαρχο μοντέλο για την ποίηση ως μορφή θεραπείας το οποίο χρησιμοποιείται στις σύγχρονες έρευνες.
- Το μοντέλο αυτό χρησιμοποιείται κυρίως ως αφορμή σε ομαδικές συζητήσεις/ συνεδρίες, όπου ο ‘ασθενής’ παρουσιάζει το ποίημά του στην ομάδα (R), στο επόμενο στάδιο η ομάδα συζητά και εκφράζει τις απόψεις της για το ποίημα (Ε) και στο τέλος αναλύεται ο συμβολισμός που χρησιμοποιήθηκε μέσα σε αυτό (S) (Alfrey, 2020).
- ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΒΙΒΛΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η ιστορία της βιβλιοθεραπείας φαίνεται να ξεκινάει από την αρχαία Ελλάδα, όπου αναφέρεται πως έξω από την πύλη της βιβλιοθήκης της Θήβας υπήρχε η επιγραφή
< ΘΕΜΑΤΟΦΥΛΑΚΙΟΝ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ>, όπως επίσης καταγράφεται πως στη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας το 30 π.Χ. υπήρχε η επιγραφή <ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΥΑΛΟ>.
Η βιβλιοθεραπεία έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο μετά τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, ως θεραπεία του Μετατραυματικού στρες για τους επιζήσαντες στρατιώτες, καθώς ήταν μια θεραπεία χαμηλού κόστους.
Η βιβλιοθεραπεία ορίζεται ως «Η ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΕΙ ΜΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΑΝΑΜΕΣ ΣΤΟΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ».
Οι άνθρωποι είναι σε θέση να ταυτιστούν με έναν χαρακτήρα η με διάφορους ,να βιώσουν μια συναισθηματική κάθαρση ως αποτέλεσμα αυτής της ταύτισης και στη συνέχεια να αποκτήσουν εικόνα για τις δικές τους εμπειρίες ζωής.
Ο θεραπευτής χρησιμοποιεί καθοδηγούμενες συζητήσεις για να βοηθήσει τον συμμετέχοντα να ταυτιστεί με το εκάστοτε λογοτεχνικό κείμενο (Διδαγγέλου, χ.χ.).
Πολλές κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι βοηθάει στην καταπολέμηση της κατάθλιψης. Υπάρχει ένα πρόγραμμα “Books on Prescription”, όπου αναγνωστικό υλικό που απευθύνεται σε συγκεκριμένες ανάγκες ψυχικής υγείας “συνταγογραφείται” από επαγγελματίες ψυχικής υγείας, οι οποίοι μπορεί να χρησιμοποιούν πηγές όπως το Bibliotherapy Education Project για να βρουν τα κατάλληλα βιβλία (Bibliotherapy, 2016).
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
- Michael White και ο David Epston
- Η αφηγηματική προσέγγιση στηρίζεται στην υπόθεση ότι οι αφηγήσεις δεν αποτελούν αναπαραστάσεις ή αντανακλάσεις των ταυτοτήτων, αλλά ότι οι αφηγήσεις συνιστούν ταυτότητες. Η αφηγηματική ταυτότητα είναι η εσωτερικευμένη και εξελισσόμενη ιστορία της ζωής ενός ατόμου, η οποία ενσωματώνει το ανακατασκευασμένο παρελθόν και το φανταστικό μέλλον για να προσδώσει στη ζωή κάποιο βαθμό ενότητας και σκοπού.
- Θεωρεί ότι η ταυτότητα είναι η ιστορία της ζωής του ατόμου και οι άνθρωποι ενθαρρύνονται να εξετάσουν και ενδεχομένως να ξαναγράψουν την ιστορία της ζωής τους, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.
- Σκοπό έχει τη δημιουργία εναλλακτικών ιστοριών με σκοπό να μπορέσει το άτομο να διαχειριστεί σημαντικές αλλαγές και δοκιμασίες.
- Η διαδικασία της θεραπευτικής αναδιατύπωσης των προσωπικών αφηγήσεων αλλάζει τις ζωές, τα προβλήματα και τις ταυτότητες, επειδή οι προσωπικές αφηγήσεις αποτελούν συστατικό στοιχείο της ταυτότητας. Η αφηγηματική προσέγγιση υποδηλώνει ότι υπάρχουν πιο θετικοί τρόποι για την ανασυγγραφή, δίνοντας έμφαση στη δράση και στις ιστορίες λύτρωσηs
