Στα 30 χρόνια εμπειρίας μου στην ψυχοθεραπεία διαπίστωσα ότι πολλές φορές η έννοια ψυχολογική θεραπεία προσεγγίζεται με αρκετά επιφανειακό και κάποτε λανθασμένο τρόπο Οφείλω λοιπόν πριν προχωρήσω στο άρθρο μου να διαλύσω ορισμένες κατά τη γνώμη μου παρεξηγήσεις
Παρεξήγηση νούμερο 1. Η ψυχοθεραπεία είναι γι αυτούς που αντιμετωπίζουν προβλήματα και νιώθουν αδύναμοι να τα λύσουν.. Λάθος. Το να επιλέξει κανείς να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία θέλει μεγαλύτερη δύναμη από το να “κρύψει” κάτω απ το χαλί το πρόβλημα του και να συνεχίσει να ζει συμβιβασμένος μ αυτό .
Ίσως έτσι μάλιστα ανακαλύψει ότι το πρόβλημα που πριν δαιμονοποιούσε είναι η μεγαλύτερη ευλογία που θα τον οδηγήσει σε μια πληρέστερη ζωή
Παρεξήγηση νούμερο δυο. Με την ψυχοθεραπεία θέλει κανείς απλά να απαλλαγεί από τα επώδυνα συμπτώματα του και να ξαναγυρίσει όπως πριν στην κανονικότητα της ζωής του. Λάθος. Αν και υπάρχει κι αυτή η έννοια της θεραπείας που επιλέγουν κάποιοι και η επιλογή τους πρέπει να γίνει σεβαστή εντούτοις πραγματική θεραπεία μπορεί και πρέπει να οδηγήσει σε μια γενική αναδόμηση και σε μια πληρέστερη ζωή .
Παρεξήγηση νούμερο τρία. Ο θεραπευτής προσπαθεί να αντιμετωπίσει το κάθε πρόβλημα ανάλογα με τη μέθοδο που ακολουθεί.
Λάθος Ο Γιαλομ υποστηρίζει πως φτιάχνει μια θεραπεία για τον κάθε άνθρωπο κι ότι έτσι η θεραπεία είναι Τέχνη…
Για να μπορέσει λοιπόν ένας θεραπευτής να μην πέφτει στην παγίδα του να επιχειρεί να εντάξει το κάθε ψυχολογικό πρόβλημα στη θεωρία του αλλά να βλέπει τον κάθε πάσχοντα άνθρωπο ξεχωριστά σαν ολότητα, απαιτούνται τα εξής.:
Α .Μια διευρυμένη οπτική της έννοιας ψυχολογικό νόσημα..
β. Η δημιουργία ενός ζεστού και οικείου περιβάλλοντος. όπου με εμπιστοσύνη ζεστασιά, υποστήριξη και οικειότητα μπορεί να ξεδιπλωθεί και να ανθίσει η προσωπικότητα του πελάτη. (Ανεξάρτητα από οποιαδήποτε μέθοδο κι αν χρησιμοποιεί), επειδή πρωταρχικά η ψυχοθεραπεία είναι σχέση.. ίσως η πιο σωστή σχέση που είχε κανείς ποτέ.
γ. Η κατοχή πολλών και διαφορετικών μεθόδων στο « οπλοστάσιό» του και η ευελιξία να τις χρησιμοποιήσει εκεί που πρέπει με τον κατάλληλο τρόπο και την κατάλληλη στιγμή έτσι ώστε να μη προσαρμόζεται ο άνθρωπος στη θεραπεία αλλά η θεραπεία στον άνθρωπο
Λαμβάνοντας υπόψη μου λοιπόν τις παραπάνω τρεις παραμέτρους επιχείρησα να δημιουργήσω μια δική μου μέθοδο ψυχοθεραπείας.( όπως ίσως θα έπρεπε να κάνει και ο κάθε θεραπευτής.).Τη ν Τριμερή Συνθετική Μέθοδο. Όπως φαίνεται κι απ το όνομα της περιλαμβάνει τρεις φάσεις
Α. Φάση 1.Επίγνωση
Στο φάση αυτή εστιάζουμε κυρίως στο Παρελθόν του Πελάτη που πρέπει ίσως να το ξανακοιτάξει κάτω από μια νέα οπτική γωνία… Πολλές φορές Θα διαπιστώσει ιδιαίτερα εάν υπάρχει Τραύμα ότι η ψυχοσυναισθηματική του Ανάπτυξη έχει σταματήσει. Έχει καθηλωθεί σε κάποια Στάδια και ένα κομμάτι του Εαυτού του έχει αποσχισθεί
Ένας Τραυματισμένος Εαυτός του έχει πάρει τα ηνία. Καθηλώνεται π.χ στους ρόλους του Γιου ή της Κόρης και δε μπορεί να αναλάβει την ευθύνη της ζωής του .Πρέπει λοιπόν να ρίξει φως σε ασυνείδητες συγκρούσεις ,αμυντικούς μηχανισμούς απωθημένα συναισθήματα ( ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία GESTALD))…
Να δει ακόμα με νέα ματιά το οικογενειακό σύστημα στο οποίο ανήκει και να αντιληφτεί ότι πολλά από τα προβλήματα του είναι απόρροια της «χημείας», της αλληλεπίδρασης δηλαδή που είχε με το συγκεκριμένο σύστημα. Κάποτε για να επιβιώσει( προσαρμοστεί ) μέσα σ αυτό έπρεπε να αναπτύξει ένα ψεύτικο Εγώ ( επιβιωτικό Εγω) ξένο προς τον αυθεντικό Εαυτό του.( Συστημική ψυχοθεραπεια, Συστημική Αναπαράσταση)
Επίσης να ξανακοιτάξει τις σκέψεις του και τα παγιωμένα μοντέλα σκέψης
( πεποιθήσεις) οι οποίες πολλές φορές αφενός δεν είναι τόσο αντικειμενικές και αληθινές όσο νόμιζε και αφετέρου τον απομακρύνουν απ την ειρήνη και την ευημερία .. Απορρέουν όμως και δίνουν λεκτική έκφραση στον Πρωτογενή Αρχέγονο Πόνο του που προϋπήρχε ίσως ακόμα και της κατάκτησης του Λόγου.. .. .Επίσης ίσως διαπιστώσει ότι η όψη αυτή του χαρακτήρα που είναι δυσλειτουργική και δεν αναπτύσσεται, έχει δημιουργήσει και παγιώσει και ανάλογες συμπεριφορές που έχουν γίνει συνήθειες η ακόμα χειρότερα εθισμοί.
Έτσι οφείλει να ξανακοιτάξει μ ένα νέο βλέμμα την καθημερινή συμπεριφορά του. Πολλές μικρές συνήθειες, απόρροια του δυσλειτουργικού εαυτού του αμαυρώνουν τη ζωή του Είναι όμως κι αυτές ένα μέσο άμυνας.. Ένα αυτοσχέδιος αυθόρμητος τρόπος για την επίτευξη της πολυπόθητης ισορροπίας . Όμως αυτή η πρόσκαιρη ανακούφιση που αυτές επιφέρουν έχει πολλές άσχημες επιπτώσεις… Στη κατηγορία αυτή συγκαταλέγονται εθισμοί , υπερφαγία ,αλκοολισμός , τσιγάρο κλπ ..Κάποιες φορές αλλάζοντας κάποιες συνήθειες μπορεί ν αλλάξει κι όλη η συμπεριφορά( Γνωστική Συμπεριφοριστική Θεραπεία CBT )
Tέλος το άτομο σταδιακά θα αντιληφθεί ότι οι τραυματικές εμπειρίες ζωής του επαναλαμβάνονται και θα διαπιστώσει ότι δε φταίνε πάντα οι άλλοι αλλά τα αυτοητττωμενα μοτίβα της σκέψης του που από κοινού με τις γνωστικές διαστρεβλώσεις , εγκαθιστούν τα Σχήματα και τις παγίδες στη ζωή του
( Θεωρία Σχημάτων)
2. Δεύτερη Φάση. Αντιμετώπιση
Στη δεύτερη φάση προχωράμε με τεχνικές άμεσης παρέμβασης στο Εδώ και το Τώρα του Πελάτη…. Κάποτε επικρατούσε η άποψη ότι από μόνη της η ανάσυρση των υποσυνείδητων σχημάτων στην επιφάνεια της συνείδησης ήταν αρκετή για να επιφέρει θεραπεία.. Σήμερα διαπιστώνουμε ότι παρόλο που δουλειά της ανάσυρσης μπορεί πράγματι να επιφέρει αυξημένη αυτεπίγνωση και σε ένα βαθμό θεραπεία ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.
Και μάλιστα αν η ψυχοθεραπευτική δουλειά σταματήσει εκεί υπάρχουν και πολλοί κίνδυνοι.. Όπως να ταυτισθεί ο πελάτης με το ρόλο του θύματος ,να μην αναλάβει την ευθύνη για τη θεραπεία του και να Βολευτεί στο ρόλο του «ασθενή» .
Επίσης μπορεί η θεραπεία να είναι ελλιπής διότι κάποτε οι θεραπευτές προσπαθούν να φέρουν στη συνειδητή επιφάνεια, να εξηγήσουν, να κατανοήσουν, να λεξικοποιήσουν και να «αποκαταστήσουν» σε γνωστικό επίπεδο, εξωλεκτικές συγκινησιακές κωδικοποιήσεις. Δηλαδή τραύματα που συντελέστηκαν όταν ο πελάτης ήταν ακόμα βρέφος και δεν είχε κατακτήσει τη γλώσσα
Τέλος η σύγχρονη εξέλιξη των Νευροεπιστημων συνετέλεσε ώστε να γίνει αντιληπτό ότι τα Τραύματα και τα δυσλειτουργικά συναισθήματα αφήνουν ένα αποτύπωμα στο νευρικό σύστημα που δεν εξαλείφεται με την απλή συνειδητοποίηση..
Έτσι τα τελευταία χρόνια επινοήθηκαν τεχνικές συναισθηματικής απελευθέρωσης που βασίζονται στη ρύθμιση και εναρμόνιση του ανθρώπινου νευρικού και ενεργειακού συστήματος. Είναι ενεργειακά εργαλεία που αποφορτίζουν τα συναισθήματα στην πηγή τους και, επιτρέπουν στο σώμα να απαλλαγεί από το άγχος και στο νου να λειτουργήσει πιο αποτελεσματικά. Τέτοιες είναι το EFT. TAT Mέθοδος Σεντόνα Κωδικας κλπ
Επίσης επειδή η δημιουργία των δυσλειτουργικών Σχημάτων Ζωής και των αυτοπεριοριστικών πεποιθήσεων και μοτίβων υπάρχει στο ασυνείδητο δύσκολα μπορούν να αλλαχτούν με μια απόφαση που παίρνει κανείς συνειδητά… Έτσι η σύγχρονη βιοθυμικη θεραπεία με τις τεχνικές χαλάρωσης που χρησιμοποιεί, τους θετικούς οραματισμούς και τις κατάλληλα διατυπωμένες θετικές επιβεβαιώσεις και τις εμψυχωτικές ερωτήσεις μπορεί να επιφέρει ταχύτερα και καλύτερα αποτελέσματα
Τα τελευταία χρόνια ακόμα έχουν επινοηθεί νέες και πιο άμεσες θεραπείες Τραύματος όπως η προσέγγιση Νευροθυμικού Σχεσιακού Μοντέλου (NARM™) η μέθοδος «Eye Movement Desensitization and Reprocessing», όρος που αποδίδεται στα ελληνικά ως «απευαισθητοποίηση και επαναπροσαρμογή μέσω οφθαλμικών κινήσεων». ( EMDR) καθώς και η μέθοδος COMPREHENSIVE RESOURCE MODEL (CRM) .
Πέρα όμως απ΄όλες αυτές τις μεθόδους να μην ξεχνάμε ότι το πιο δυνατό χαρτί θεραπείας που διαθέτει κάθε θεραπευτής είναι η σχέση που δημιουργεί με τον πελάτη του Κι αυτό γιατί όπως υποστηρίζουν οι περισσότερες σύγχρονες έρευνες τα βασικότερα Τραύματα στους περισσότερους ανθρώπους απορρέουν απ την δυσλειτουργική Σχέση με τους πρώτους φροντιστές τους… Όταν λοιπόν αυτός ο πρωταρχικός Δεσμός είναι η πηγή του κακού και τείνει να αναπαράγεται σ όλες σχεδόν τις μετέπειτα σχέσεις που δημιουργεί το άτομο ένας νέος υγιής δεσμός μπορεί να αποτελέσει την απαρχή της αλλαγής (Προσωποκεντρική προσέγγιση του Karl Rogers και Σχεσιακή Ψυχοθεραπεία του Irvin Jalom)
3. Τρίτη Φάση .ΑΥΤΟΕΚΠΛΗΡΩΣΗ
Στη φάση αυτή ο πελάτης έχει τη δυνατότητα , εάν φυσικά το επιθυμήσει , να κοιτάξει με νέο βλέμμα και να σχεδιάσει ξανά το Μέλλον του
Η ψυχοθεραπεία έφερε τον άνθρωπο από το πλην άπειρο που βρισκόταν στο σημείο Μηδέν.. να μπορεί δηλαδή να διαχειριστεί μόνος του τα προβλήματα του και να συνεχίσει τη ζωή του… κι αν το επιθυμεί αυτό ακριβώς μπορεί να κάνει ,χωρίς να επιφέρει άλλη αλλαγή.
Τώρα όμως είναι ο κατάλληλος καιρός να κοιτάξει και το συν άπειρο.. Να ξαναδεί δηλαδή τις δυνατότητες και τα ταλέντα που πιθανόν διαθέτει και που ο δυσλειτουργικός εαυτός που είχε μέχρι σήμερα αναπτύξει δεν τον άφηνε ούτε να τα υποψιαστεί. . Κι αυτό ήταν φυσιολογικό να συμβαίνει διότι το τραυματισμένο κομμάτι του δε μπορεί να έχει όραμα . Το μοναδικό του όραμα μπορεί μόνο να είναι η αποκατάσταση της υγείας του και η επαναφορά του στη κανονικότητα.. Ακόμα κι αν καμιά φορά είχε όνειρα κοσμοσωτήρια ο μόνος που πραγματικά θα ήθελε να σώσει πιθανότατα ήταν ο εαυτός του..
Όταν όμως το άτομο αρχίζει πάλι να λειτουργεί σαν Ολότητα και ξεφύγει από τον κατακερματισμό της ύπαρξής του έρχεται αυτόματα και η επιθυμία για αυτοεκπλήρωση . Είναι μέσα στη φύση του ,όπως λέει και ο Abraham Maslow (Θεωρία της Αυτοπραγμάτωσης) Η προηγούμενη καθημερινότητα του θα του φαίνεται ελάχιστα προκλητική Οι νέες δυνάμεις που θα ξεπηδήσουν από μέσα του θα του ζητούν ένα άλλο επίπεδο δράσης. Θα αντιληφτεί επίσης ότι ο ίδιος είναι ο μοναδικός δημιουργός του πεπρωμένου του
Θα χρειαστεί λοιπόν βοήθεια να βρει ένα σκοπό ζωής μοναδικό για τον ίδιο που θα είναι απόρροια του αυθεντικού εαυτού του και αντανάκλαση της μοναδικότητας του κι όχι «ατύχημα της Ιστορίας» όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γιαλομ.. Θα θελήσει έτσι κι ο ίδιος να αφήσει το μοναδικό του στίγμα στον κόσμο( Λογοθεραπεια απ τον Victor Frankl)
Μπορεί μάλιστα τώρα καθώς είναι πια ο Εαυτός του και ξεφεύγει απ τη μάζα και τις επιβαλλόμενες συνήθειες της να νιώσει μια αίσθηση της μοναξιάς που μπορεί να ξεπεραστεί μόνο όταν ο ίδιος δημιουργήσει τις δικές του αξίες και δώσει νέο νόημα στη ζωή του. Και έχει πλέον την δύναμη να δημιουργεί νόημα επειδή είναι ελεύθερος να επιλέγει. Κάνοντας τις δικές του επιλογές, αναλαμβάνει και όλη την ευθύνη για τα αποτελέσματα των επιλογών του.(Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεία)
Ακόμα ο θεραπευτής θα είναι εκεί για να τον βοηθήσει να δομήσει ένα νέο Σχέδιο ζωής . Να βρει τα βήματα που θα ακολουθήσει και να αναπτύξει τις τεχνικές για να δίνει κίνητρα στον εαυτό του και να κάνει την κατάλληλη ρύθμιση των συναισθημάτων του . ( coaching) –
Πέρα όμως απ όλες αυτές τις μεθόδους τη μεγαλύτερη επίδραση στην αποτελεσματικότητα της θεραπείας κατά τη γνώμη μου δεν την έχει η επαγγελματική αυθεντία του θεραπευτή αλλά η εντιμότητα και αυθεντικότητα του με την οποία μπορεί να κάνει μια στοργική και γνήσια σχέση με τον πελάτη του.
